Osmanlıca "Netâyicü'l Vukûât [Dört Cilt Aynı Cild İçinde]", Mustafa Nuri Paşa

İstanbul, Uhuvvet Matbaası, 1327, 16x24 cm

Mustafa Nûri Paşa’nın Osmanlı tarihçileri arasında önemli bir yer edinmesini sağlayan Netayicü'l vukuat adlı tarihidir. Dört ciltten oluşan kitabını sekiz yıl süren (1873-1881) Defter-i Hâkānî nâzırlığı sırasında kaleme almıştır. Çalışmasında Cevdet Paşa ile Ahmet Vefik Paşa’dan etkilendiği düşünülebilirse de esas örnek aldığı kişi İbn Haldun’dur. Mustafa Nûri Paşa, Osmanlı Devleti’nin tarihini altı devreye ayırmıştır; bu sebeple eseri de altı bölümden meydana gelmektedir: Birinci bölümde Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Timur hadisesine kadar geçen olaylar yer almaktadır. İkinci bölüm, Yıldırım Bayezid’in vefatı ve Çelebi Mehmed’in tahta çıkışından II. Bayezid’in saltanatı oğlu Selim’e bırakmasına kadar geçen hadiseleri konu edinir. Üçüncü bölüm Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışından III. Murad’ın vefatına kadar geçen dönemi anlatmaktadır. Dördüncü bölüm III. Mehmed’den II. Süleyman’ın tahta çıkışına kadar geçen dönemi anlatır. Beşinci bölüm II. Süleyman’ın cülûsundan Küçük Kaynarca Antlaşması’na kadar cereyan eden olayları anlatmaktadır. Altıncı bölüm de bu tarihten itibaren 1841 yılına kadar geçen hadiseleri ihtiva etmektedir.